Venuskunst is sacrale voorchristelijke vrouwelijke kunst die te maken heeft met leven, dood en wedergeboorte. In mijn boek ‘Herstory of Art’ ben ik daar uitgebreid op ingegaan en heb aangetoond dat Venuskunst symbool staat voor de levenscyclus die universeel, mondiaal en zelfs tijdloos is.
Het weblog Venuskunst is een aanvulling op het boek ’Herstory of Art’ en zal wereldwijde Venuskunst in kaart brengen. De berichten zullen overwegend in het Nederlands geschreven worden, maar het kan ook voorkomen dat ik ze in het Engels, Duits of Frans publiceer. Het doel is Venuskunst de plaats te geven in de kunstgeschiedenis die het verdiend! Daarbij wordt de geschiedenis der kunsten niet gestart in de klassieke oudheid, maar in prehistorische, egalitaire tijden met Venuskunst,zodat zichtbaar wordt dat kunst van meet af aan gemaakt is door mensen: mannen én vrouwen!
In de 19e eeuw, wanneer de historische wetenschappen ontstaan, wordt het startpunt van de geschiedenis bij de Grieken en de Romeinen gelegd en de westerse filosofie als toonaangevend beschouwd. Dit komt door de bevoorrechte positie van de klassieke oudheid als bakermat van onze westerse beschaving. Vanuit deze gedachte is het vanzelfsprekend dat de meeste kunstgeschiedenisboeken daar ook starten.
De Colleges Herstory of Art starten met de vroegste kunstuitingen in Europa van de moderne mens. De moderne mens (homo sapiens) komt uit Afrika en wordt rond 40.000 BC voor het eerst gesignaleerd in Europa. The Bradshaw Foundation heeft een interactief programma ontwikkeld: The Journey of Mankind, waarbij je via verschillende kaarten de trek van de homo sapiens (vanaf ca. 160.000 BC) over de aarde kan volgen. http://www.bradshawfoundation.com/journey/
Voorjaar 2013 had het British Museum London de tentoonstelling Ice Age Art: ‘the contemporary minds of 40,000 years ago’ waarbij zichtbaar werd dat 40.000 jaar geleden kunstenaars al gebruik maakten van symbooltaal en hun hersencapaciteiten gelijk zijn aan die van de hedendaagse mens. Prehistorische culturen zijn ook niet ’primitief’ in de zin dat ze eenvoudiger zijn dan wij, ze zijn ‘primitief’ omdat ze dichter staan bij de toestand waaruit de gehele mensheid is voortgekomen. Op YouTube is een afspeellijst gemaakt met video’s in relatie tot Ice Age Art en Paleolithische kunst.
Veel kunst uit het Paleolithicum wordt aangeduid als ‘Venuskunst’, een term die berust op een misverstand, maar zoals wel vaker gebeurt in de kunstgeschiedenis, uiteindelijk uitgroeit tot een stijl/stroming. Hoe men aan deze term komt, kun je nalezen op mijn weblog over Venuskunst: http://venuskunst.wordpress.com/2013/05/02/wat-is-venuskunst/
Het weblog Venuskunst is een aanvulling op mijn boek ‘Herstory of Art’ en zal wereldwijde Venuskunst in kaart brengen.
De oude steentijd staat vaak ver bij onze belevingswereld vandaan, toch moeten we proberen onze eigen referentiekaders los te laten en open te staan voor het onbekende. Daarbij is het goed te beseffen dat de kunstgeschiedenis geen verhaal is van vooruitgang in technische bedrevenheid, maar van veranderingen in ideeën en behoeften. Daarom is het uiterst belangrijk kunst te beschouwen in de context van de tijd waarin het is gemaakt en onze hedendaagse bril af te zetten.
Grot van Chauvet, 28.000 v. Chr. (klik hier voor meer informatie)
Door paleolithische grotschilderingen met een ‘open mind’ te bestuderen, wordt duidelijk dat de Cyclus van het Leven ook hier een centraal thema is en kunnen de grotschilderingen zelfs in verband gebracht worden met Venuskunst. Naast dat zullen we ons moeten realiseren dat we deze kunst niet goed kunnen duiden zonder de kennis van het sjamanisme erbij te betrekken (zie ‘Herstory of Art’ hoofdstuk 1) en in het artikel Paleolithische kunstenaars leefden egalitair en sjamanistisch: http://venuskunst.wordpress.com/2013/09/21/paleolithische-kunstenaars-leefden-egalitair-en-sjamanistisch/
Lees meer over paleolithische kunst in ‘Herstory of Art’ pagina 10-20.
Vandaag is het precies 86 jaar geleden dat men het oudste keramieken beeldje (tot nu toe) heeft gevonden. Tijdens opgravingen op een site die tegenwoordig Dolni Vestonice wordt genoemd in Zuid-Moravië (Tsjechië) trof men het beeldje in twee ongelijke stukken aan. Het was slechts 11 cm hoog en 4,3 cm breed en gemaakt van een mengsel van leem en beendermeel. Al snel kreeg het beeldje de naam ‘Venus van Dolni Vestonice‘.
Sinds het midden van de 19e eeuw was het gangbaar geworden om archeologische vondsten die naakte vrouwen vertoonden, aan te duiden als ‘Venusbeelden’. In de 19e eeuw kon je immers alleen een vrouw naakt weergeven als zij een mythologische figuur was. De Romeinse godin Venus voldeed hier perfect aan, zij was ‘geboren uit het schuim van de zee’ en droeg daarbij uiteraard geen kleding. Op menig tentoonstelling zoals bijvoorbeeld de jaarlijkse Salon in Parijs pronkten vele ‘Venussen’ gedurende de 19e eeuw.
Maar deze ‘Venus van Dolni Vestonice‘ had helemaal niets te maken met de godin van de schoonheid en de liefde. Zij was vele eeuwen eerder was vervaardigd, ca. 27.000 BC. Uit de oude steentijd kennen wij geen geschreven bronnen die melding maken van een Venus dus wie was zij, deze naakte vrouw en wie had haar met welke reden gemaakt?
Enkele jaren later vonden archeologen op dezelfde site in Dolni Vestonice een paar schouderbladen van een mammoet, die zo lagen opgesteld dat zij het dak vormden van een graf. In het graf lag een menselijk skelet waarop sporen van rode oker nog zichtbaar waren. Het was duidelijk geen gewone persoon die hier begraven lag. Naast het hoofd was een vuurstenen speerpunt geplaatst en in de hand van de overledene was het lichaam van een vos gelegd. Volgens de leider van het archeologisch team was deze vos een duidelijke indicatie dat de persoon in het graf een sjamaan geweest moest zijn. De vos kent wereldwijd een lange traditie als sjamanistisch krachtdier. Groot was de verbazing toen men ontdekte dat de persoon in het graf van Dolni Vestonice een vrouw bleek te zijn geweest. Sjamanen werden in de 20e eeuw vooral gezien als medicijnmannen. Dat er ook vrouwelijke sjamanen waren geweest, was een grote verrassing.
In de jaren’50, vlakbij het graf van de sjamane, werden een soort keramiekovens ontdekt. De ovens waren gevuld met diverse kleiwerken (ruim 800 stuks) zoals handen, voeten, hoofden, beeldjes van mensen en dieren en ruim 2000 kleine balletjes. Buiten de ovens vond men ook een ‘portret’ van een vrouw, wellicht de vrouw uit het graf. Dit portret was gemaakt uit mammoet ivoor. Zou het kunnen dat de sjamane ook een kunstenares was geweest? Maar dat zou betekenen dat het oudste skelet van een sjamaan niet van een man maar van een vrouw was, die bovendien de eerste was waarvan wij weten dat zij beelden in klei maakte en afbakte in een oven. En wellicht had zij ook haar zelfportret gemaakt in ivoor.
Maar dat past totaal niet in het beeld van ‘his story of art‘ ….. vandaar dat wij haar ook ‘vergeten’ zijn.
Het past wel perfect in ‘Herstory of Art’ en daarom wil ik juist vandaag deze vrouwelijke kunstenaar uit 27.000 BC in de spotlights zetten. Meer over haar is te lezen in mijn boek dat op 8 maart 2012 zal verschijnen. Daarin zal ik ook de symboliek toelichten van de ‘Venus van Dolni Vestonice‘ en dieper ingaan op het sjamanisme.
Herstory of Art 